Kinh Nghiệm về Sử liệu gốc là gì 2022
Họ và tên đang tìm kiếm từ khóa Sử liệu gốc là gì được Cập Nhật vào lúc : 2022-09-29 19:24:27 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi Read Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.Có một việc vô cùng nguy hiểm đang ra mắt lâu nay nay trong nghiên cứu và phân tích khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam, đó là có một bộ phận không nhỏ những nghiên cứu và phân tích viên không phân biệt được tư liệu gốc (original text) với tư liệu thứ cấp và tài liệu tham khảo; hay nói cách khác, họ không thấy thiết yếu phải tiếp cận hoặc sử dụng những tư liệu gốc cho nghiên cứu và phân tích của tớ.
Tại một hội thảo chiến lược khoa học của những nhà nghiên cứu và phân tích trẻ ở Viện Khoa học Xã hội (nay
là Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), anh Quang Hà (công tác thao tác tại Trung tâm Hoàng Thành) đề cập việc nghiên cứu và phân tích lịch sử thời Lý Trần rất trở ngại vất vả bởi tư liệu lúc bấy giờ còn sót lại quá ít. Ngay lập tức một vị tiến sĩ tại Viện phản biện rằng: nói như vậy là không xác đáng, bởi tính cho tới thời điểm này đã có không biết bao nhiêu sách vở, khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích về thời đại Lý Trần được xuất bản. Nghe lời lý giải ấy, chúng tôi giật mình hiểu ra rằng có một việc vô cùng nguy hiểm đang ra mắt bấy
lâu nay trong nghiên cứu và phân tích khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam. Đó là có một bộ phận không nhỏ những nghiên cứu và phân tích viên không phân biệt được tư liệu gốc (original text) với tư liệu thứ cấp và tài liệu tham khảo; hay nói cách khác, họ không thấy thiết yếu phải tiếp cận hoặc sử dụng những tư liệu gốc cho nghiên cứu và phân tích của tớ. Có thể kiểm xác nhận trạng đó qua quá nhiều nội dung bài viết được gọi là nghiên cứu và phân tích đăng trên những tạp chí nhưng hóa ra chỉ là sản phẩm của việc người này trích dẫn lại người nọ. Đọc những
nội dung bài viết ấy, người ta không thấy tư liệu mới, kết luận mới, nhận thức mới, mà chỉ thấy những lời văn mới được sửa đổi và biên tập lại từ những bài văn cũ.
Tư liệu gốc là loại tư liệu được biên soạn, và định bản ngay trong chính thời đại đó, do chính chủ thể văn hóa, chủ thể lịch sử đó tạo tác. Ví dụ, những tư liệu gốc về thời đại Lý Trần phải là những tư liệu được định bản ngay trong chính thời đại Lý Trần. Và như tất cả chúng ta biết, không một cuốn sách nào được chép, in vào thời
Lý Trần còn sót lại cho tới ngày này! Bởi trải qua gần ngàn năm lịch sử, trải qua bao cuộc trận chiến tranh, thiên tai, nhân họa, những tư liệu văn hiến đó bị thất tán hết cả. Thế kỷ XVIII, Lê Quý Đôn từng thốt lên, sách vở xưa có mười mà nay không hề đến một.
Dĩ nhiên, sách vở (thường được định bản bằng giấy) không phải là quy mô văn bản duy nhất trong khối mạng lưới hệ thống tư liệu để nghiên cứu và phân tích về xã hội Việt Nam. Bên cạnh đó, những tư liệu văn hiến còn được định bản trên những vật
liệu khác ví như đá, gỗ, đồng, vàng, sứ, đất nung…, những vật liệu có tính bền vững cao hơn, khả dĩ vượt qua thử thách của thời tiết khắc nghiệt trong quãng ngàn năm. Kiểm lại những tư liệu gốc như vậy của thời đại Lý Trần còn sót lại cho tới nay phần lớn là những văn bia (quãng ba bốn chục văn bia) được khắc lên đá, thường được gọi là “những trang sử đá” của dân tộc bản địa. Văn bia Đại Việt quốc Lý gia đệ tứ đế Sùng Thiện Diên Linh tháp bi (được Thượng thư bộ Hình Nguyễn Công Bật soạn, và được một vị Thượng thư
khác viết chữ và khắc vào đời vua Lý Nhân Tông) ở chùa Long Đọi, Hà Nam, là một tư liệu như vậy. Được soạn và khắc với niên đại xác tín tuyệt đối, là vào năm 1121, đây là sử liệu gốc duy nhất còn sót lại do chính vua Lý Nhân Tông cho soạn. Văn bia này cũng là một tuyệt phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ ở những nghành: văn chương, điêu khắc cổ và thư pháp cổ xưa.
Loại tư liệu gốc thứ hai là loại tư liệu hoàn toàn có thể được biên soạn vào thời đại đó, nhưng hiện chỉ từ văn bản được chép –
in lại vào thời đại sau. Điển hình cho loại này là những sách Khóa hư lục của vua Trần Thái Tông, Lĩnh Nam trích quái, Việt điện u linh, Thiền uyển tập anh… Tức là những sách được sáng tác vào đời Trần, nhưng hiện còn sót lại phần lớn là văn bản từ thế kỷ XVII trở về sau. Những văn bản đó không còn ai dám chắc đã mang đúng những thông tin vào thời Trần, mà hoàn toàn có thể trong mấy trăm năm lưu truyền, sao đi chép lại, văn bản đã được tương hỗ update/thêm bớt nhiều lần, làm cho tất cả chúng ta không thể nào biết được diện
mạo của văn bản gốc1.
Đến như văn bản Đại Việt sử ký toàn thư – một văn bản quan trọng số 1 trong nghiên cứu và phân tích lịch sử văn hóa Việt Nam, ghi chép những sự kiện từ sơ sử đến nhà Lê, cũng chỉ là những tập hợp qua nhiều đời và bản in hiện còn được khắc in vào thời điểm cuối thế kỷ XVII. Từ những ngổn ngang tư liệu như vậy, người ta đã cho tiến hành những bản dịch sang tiếng Việt tân tiến. Nhiều người chỉ biết trích dẫn lại những bản dịch của những tư liệu chưa
được kiểm định. Không mấy ai quan tâm và biết tư liệu gốc vốn được ghi chép ra làm sao? Ghi chép ấy có gì chưa chuẩn xác? Bản dịch của những tư liệu ấy khả tín đến đâu? Các tạp chí chuyên ngành cũng không còn quy định nào rõ ràng liên quan đến việc trích dẫn tư liệu gốc và tài liệu tham khảo. Trong khi đó, ở nước ngoài những quy định như vậy là bắt buộc và là vấn đề đương nhiên ai cũng biết2.
Nhiều người không thể tưởng tượng có những chuyện tày trời trong
kho thư tịch cổ. Này là Gia huấn ca của đại danh hào Nguyễn Trãi, Binh thư yếu lược của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Cưu Đài thi tập của Nguyễn Húc, “tấm bia Đường Lâm” để xác định quê quán của hai vua Phùng Hưng – Ngô Quyền,… lại đều là đồ giả (ngụy thư)3. Tư liệu giả cũng luôn có thể có muôn hình vạn trạng rất khác nhau, tùy từng động cơ và mục tiêu. Ví như, vì yêu quý danh nhân, thương xót cổ thư mà người ta sáng tác lại Gia huấn ca, hay Binh thư yếu lược. Có khi chỉ vì tiền, mà người ta chép
sách của người này gán vào người khác, như Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim trở thành Việt sử diễn âm của Hoàng Cao Khải. Có khi vì muốn kéo dãn lịch sử, mà người ta cho làm giả niên đại của một cuốn sách, như thần phả Hùng Vương – đa phần là những văn bản của thế kỷ XVIII- XIX, nhưng đã được “khai khống” niên đại lên đến mức tận đời Lê Hoàn (thế kỷ X) hay Lê Thánh Tông (thế kỷ XV).
Từ tác phong khoa học, những mối hại từ từ chuyển nhịp sang cả đời sống đương đại.
Người ta sẵn sàng dựng lên một nhân vật lịch sử nào đó với những mục tiêu riêng tây rất khác nhau. Một vị thành hoàng làng vô danh bỗng chốc trở thành thủy tổ của một dòng họ nổi tiếng, mà hậu sinh giờ đây là một doanh nghiệp giàu sang. Một tín ngưỡng ở tầm địa phương vốn vay mượn từ truyện truyền kỳ Trung Hoa được “nhân vật hóa – lịch sử hóa” để trở thành một triều đại có thật trong lịch sử và trở thành niềm tự hào của hơn tám mươi triệu con người. Những mảnh ghép của nhiều nhân vật lịch sử rất khác nhau
được nhào nặn để từ đó một danh tướng – anh hùng lịch sử xuất hiện. Người ta dùng cả những con ấn giả để marketing thương mại niềm tin tâm linh.
Từ năm 1945, khi chữ Hán, chữ Nôm chính thức được/bị thay thế bằng khối mạng lưới hệ thống vần âm Latin (chữ Quốc ngữ)4. Những tư liệu gốc đã bị phá hủy không biết bao nhiêu mà kể, bởi quan niệm thuở nào: chữ viết thể hiện ý thức hệ phong kiến cổ hủ và lỗi thời. Cho đến nay, tình trạng ấy chưa phải đã hết. Một số cơ quan chuyên ngành mặc
dù đã nỗ lực, song việc sưu tầm, xử lý và vi tính hóa tư liệu ấy đến nay vẫn còn đang dang dở. Khá nhiều tư liệu vẫn còn đang nằm trong dân gian, và ngày ngày bị đe dọa biến mất. Một số lớn những tư liệu khác nằm ở nước ngoài (Mỹ, Pháp, Anh, Hà Lan, Italy, Nhật Bản,…) vẫn chưa tồn tại dự án công trình bất Động sản nào đưa về nước để khai thác. Còn quá nhiều việc phải làm cho nghiên cứu và phân tích cơ bản. Cụ thể ra sao chúng tôi xin được đề cập đến trong một dịp khác.
——-
1 Ví dụ như cuốn Đại
Việt sử ký toàn thư, theo nghiên cứu và phân tích văn bản học mới gần đây của một nhà Hán học Nga thì có những địa thế căn cứ rõ nét đã cho tất cả chúng ta biết cuốn sách này được sử quan nhà Mạc sửa đổi và biên tập, thêm bớt, cắn xét với những mục tiêu rất khác nhau. [A. L. Fedolin. Những cứ liệu mới về việc chép sử Việt Nam. Lương Tự Cường dịch. NXB Văn hóa Thông tin. Hà Nội. 2011].
2 Gần đây tôi có một người bạn học ở nước ngoài về. Anh rất quyết liệt trong việc đi học chữ Hán cổ, bởi lẽ, một số trong những bài nghiên cứu và phân tích của
anh không được đăng do những cứ liệu, trích dẫn đều lấy từ những bản dịch. Mà bản dịch thì không phải là tư liệu gốc.
3 Xin xem những bài Hoàng Văn Lâu. Ai viết Gia huấn ca. Tạp chí Hán Nôm. số 01- 1984.
Ngô Đức Thọ. Khảo cứu về Binh thư yếu lược. Tạp chí Hán Nôm, số 01- 1989.
Phạm Văn Ánh. Về Nguyễn Húc và bộ Cưu đài thi tập hiện còn. Nghiên cứu Văn học, số 02 – 2006.
Trần Ngọc Vương, Nguyễn Tô Lan, Trần Trọng Dương. Đường Lâm là Đường Lâm nào? (Tìm
về quê hương Đại Sư Khuông Việt Ngô Chân Lưu). Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển. Huế. Số 02- 2011.
4 Vũ Thế Khôi. Ai bức tử chữ Hán Nôm? ://vanhoanghean
Đọc thêm: DI SẢN HÁN NÔM: Phải nghĩ tới việc sưu
tầm bên phía ngoài biên giới quốc gia
Xem thêm:
- Phi hành gia đầu tiên của Malaysia lên vũ trụ Săn lùng nguyên tố mới: Câu chuyện không còn kết quả cuối cùng (kỳ 2)
Thương mại Việt Nam trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất qua tư liệu của người Anh Giải quyết ách tắc giao thông vận tải cho đô thị của Việt Nam bằng giải pháp nào?
Chuyển giao khu công trình xây dựng nghiên cứu và phân tích khoa học
