Kinh Nghiệm Hướng dẫn Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào Chi Tiết
Bùi Mạnh Hùng đang tìm kiếm từ khóa Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào được Update vào lúc : 2022-03-04 11:46:13 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tham khảo Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
A. ĐẶC TRƯNG THI PHÁP: HỆ THỐNG ƯỚC LỆ THẨM MỸ CỔ ĐIỂN:
1. Ước lệ trong văn học nói chung:
a. Trong đời sống xã hội, ước lệ là một qui ước có tính hiệp hội. Ước lệ là một tín hiệu riêng của một hiệp hội khi cảm nhận thực tại, làm cho việc vật và hiện tượng kỳ lạ hiện lên đúng với chiều kích qui ước và đúng với cách hiểu của tất cả hiệp hội. b. Văn học nghệ thuật và thẩm mỹ mọi thời, mọi dân tộc bản địa bao giờ cũng luôn có thể có tính ước lệ. Bởi lẽ, văn học không là phiên bản thu nhỏ của hiện thực đời sống, nhưng bắt nguồn từ mảnh đất nền thực tại, thanh lọc thực tại qua cái nhìn nghệ thuật và thẩm mỹ của nhà văn, lăng kính thẩm mỹ của thời đại. Có điều, ước lệ trong văn học là ước lệ thẩm mỹ có tính qui ước của những nhà văn trong thuở nào đại, một dòng văn học nhất định.
2. Ước lệ trong văn học trung đại Việt Nam:
a. Ước lệ, một đặc trưng thi pháp:
– Văn học trung đại, ước lệ được nhà văn sử dụng triệt để, tráng lệ và phổ biến. Các nhà văn bao giờ cũng cảm thụ và diễn đạt thế giới bằng khối mạng lưới hệ thống nghệ thuật và thẩm mỹ ước lệ. Ước lệ đã trở thành một đặc trưng thi pháp của văn học. – Đặc trưng thi pháp này hình thành từ toàn cảnh lịch sử xã hội phong kiến và cảm quan thẩm mỹ của tầng lớp nghệ sĩ Hán học.
b. Ước lệ gồm có ba tính chất:
– Tính uyên bác và cách điệu hóa cao độ. – Tính sùng cổ. – Tính phi ngã.
b.1: Tính uyên bác và cách điệu hóa cao đô:
– Không phải ngẫu nhiên văn học chính thống thời phong kiến được mênh danh là văn chương bác học (Văn học dân gian gọi là văn học dân dã). Gọi như vậy, văn chương mang trong mình nó tính bác học. Người sáng tác phải bác học và người tiếp nhận cũng rất bác học. Bởi đây là loại văn chương phòng khách, trà dư tưủ hậu. – Văn chưong chính thống thời phong kiến mang tính chất chất qui phạm từ góc nhìn sáng tác đến thưởng thức. Giới văn học hẹp, chỉ quanh quẩn trong tầng lớp trí thức Hán học tài hoa, tao nhân mặc khách. Trường hợp Nguyễn Khuyến và Dương Khuê là một thí dụ tiêu biểu. Độc giả của Nguyễn Khuyến là Dương Khuê, nên khi bạn văn mất, nhà thơ như muốn gác bút: Thơ muốn viết đắn đo chẳng viết Viết đưa ai, ai biết mà đưa ? – Sáng tác trong môi trường tự nhiên thiên nhiên ấy, tất nhiên uyên bác có ý nghĩa thẩm mỹ. Người sáng tác cũng như người tiếp nhận đều phải thông thuộc kính sử, điển cố, điển tích; phải có vốn thi liệu, văn liệu phong phú học tập được từ những áng văn bất hủ của người xưa. Văn chương càng uyên bác càng có sức mê hoặc lớn, có tính nghệ thuật và thẩm mỹ cao. Trước sau nào thấy bóng người Hoa đào năm ngóai còn cười gió Đông (Nguyễn Du) Hay: Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng Dân gìau đủ khắp đòi phương. (Nguyễn Trãi) – Văn chương của tao nhân mặc khách, nên có khuynh hướng lý tưởng hóa, “văn chương hóa”, Các nhà văn thời ấy muốn tạo ra một thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ riêng khác với thế giới đời thường. Cho nên, thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ của những trang văn thời này luôn luôn được những nhà văn cách điệu hóa cao độ. Hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ càng cách điệu hóa càng đẹp. Quan niệm này đã làm nấy sinh thái độ xem thường văn xuôi, trong thơ ca. Trong cái nhìn của những nhà văn và độc giả văn học thời phong kiến, văn xuôi gần với đời sống thực tại, ít được cách điệu hóa; thơ mới là thứ ngôn từ giàu tính cách điệu. Con người trong văn chương phải đẹp một cách lý tưởng: tóc mây, mày liễu, mặt hoa, tay tiên, gót sen, vóc hạc,… Cử chỉ, đi đứng, ăn nói tựa như đang sống trong thế giới của nghệ thuật và thẩm mỹ sân khấu: Hài văn lần bước dặm xanh Một vùng như thể cây quỳnh cành dao Chàng Vương quen mặt ra chào Hai Kiều nhát gan nép vào dưới hoa (Nguyễn Du) Tạo vật TN đi vào văn chương cũng phải thật sang quý và đẹp như mai, cúc, tùng, bách, liễu,… Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi Dặm liễu sương sa khách bước dồn (Bà Huyện Thanh Quan) – Nhìn chung, văn chương thời ấy không để ý quan tâm tả thực. Tả thực nếu có, chỉ dùng cho những nhân vật phản diện phàm tục như Mã giám sinh, Sở Khanh, Tú bà; Bùi Kiệm, Trịnh Hâm: Thoắt trông nhờn nhợt màu da Ăn chi cao lớn đẫy đà lám sao ? (Nguyễn Du) Con người Bùi Kiệm máu dê Ngồi thề lê mặt như sề thịt trâu ! (Nguyễn Đình Chiểu) Người ta quan niệm con người không hòan thiện, hòan mỹ bằng tạo hóa, không tài hoa bằng hóa công. Vì thế, những gì cần lý tưởng hóa đều phải được so sánh với thiên nhiên, thiên nhiên trở thành chuẩn mực cho nét trẻ đẹp của con người. Con những tiểu nhân chỉ hoàn toàn có thể so sánh với xác của chúng, mới tả thực.
b.2: Tính sùng cổ:
– Do quan niệm thời gian phi tuyến tính, nên trong văn chương cổ của dân tộc bản địa ta, những nhà văn luôn có xu hướng tìm về quá khứ. Họ lấy quá khứ làm chuẩn mực cho nét trẻ đẹp, lẽ phải, đạo đức. Chân lý quá khứ là chân lý có sức sáng tỏa muôn đời. Vì thế, văn chương thường lấy tiền đề là lý lẽ và kinh nghiệm tay nghề của cổ nhân, của lịch sử xa xưa – Văn học vì vậy mà đầy rẫy những điển tích, điển cố. Mẫu mực của văn chương cũng thế. Thơ ca không còn ai hoàn toàn có thể vượt qua những thi thánh, thi thần như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị,… – Chính vì vậy, những nhà văn đời sau thường “tập cổ” vay mượn văn liệu, thi tứ, hình ảnh nghệ thuật và thẩm mỹ của những nhà thơ, nhà văn đời trước mà không biến thành đanh giá là “Đạo văn”. trái lại, họ được đánh giá là một cây bút đạo đức, sang trọng; tác phẩm của tớ rất giàu gía trị.
b.3: Tính phi ngã:
– Thời phong kiến, ý thức thành viên chưa tồn tại điều kiện phát triển. Con người chưa bao giờ “sống là mình”. Con người chỉ sống với không khí mà không sống cùng thời gian. Con người được nhìn nhận, đánh giá trên cơ sở của tầng lớp, giai cấp, dòng tộc, địa vị xã hội. Con người chỉ phân thành hai loại: quân tử và tiểu nhân. – Chính điều kiện xã hội ấy đã sinh ra khối mạng lưới hệ thống ước lệ trong văn chương, một ước lệ nghệ thuật và thẩm mỹ có tính phi ngã. Nhà văn cảm thụ và diễn tả thiên nhiên không bằng cái nhìn hữu ngã và bằng ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu do thành viên mình sáng tạo.
– Tuy nhiên, nói văn học trung đại có tính phi ngã không còn nghĩa trong tác phẩm văn chương không còn dấu ấn bản ngã của người nghệ sĩ. Bởi lao động nghệ thuật và thẩm mỹ là một họat động sáng tạo; văn học chân chính khước từ công thức, phi ngã. Trong văn học thời trung đại của dân tộc bản địa ta, những cây bút lớn đều xác định tư tưởng, đậm cá tính và tài nghệ độc đáo của tớ. Tiến trình văn học đã xác định điều đó. Chúng ta không thể phủ nhận đậm cá tính sáng tạo của Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Nguyễn Khuyến, Trần Tế Xương, Tản Đà,… Chỉ có điều, do tính qui phạm NT; nên sự khác lạ trong tư tưởng và phong cách NTt của những cây bút ấy chỉ là những biến thức rất khác nhau của sự việc vận dụng những chuẩn mực chung của hiệp hội VH bấy giờ mà thôi.
B. THIÊN NHIÊN TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI:
1. Thiên nhiên có địa vị danh dự trong văn chương:
a. Đi vào vũ trụ văn chương của cha ông xưa, người đọc như được sống giữa thế giới tạo vật thiên nhiên non nước hữu tình vừa tịch lặng vừa hòanh tráng. Trong sáng tác của những nhà thơ, nhà văn trung đại hình như không thể vắng bóng thiên nhiên. Thiên nhiên làm ra diện mạo, linh hồn của tác phẩm. Thiên nhiên biểu lộ cảm quan vũ trụ, mỹ cảm và tư tưởng triết học phương Đông của những nghệ sĩ Nho học này.
b. Riêng thi ca, thơ tức cảnh cũng như tranh sơn thủy chiếm một vị trí trọng điểm trong đời sống văn nghệ thời phong kiến. – Hiện tượng này hoàn toàn có thể bắt nguồn từ xã hội kinh tế tài chính nông nghiệp thô sơ của thời trung đại. Thời ấy con người sống giữa thiên nhiên. Con người trực tiếp khai thác thiên nhiên bằng bàn tay lao động của tớ. Thiên nhiên là nguồn nuôi dưỡng tinh thần và vật chất cho con người. Thiên nhiên xuất hiện trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường mái ấm gia đình, xã hội của dân cư của nền văn hóa thảo mộc, nền văn minh lúa nước. – Hiện tượng nghệ thuật và thẩm mỹ này cũng hoàn toàn có thể nẩy sinh từ hệ triết học phương Đông: con người hòa đồng với vạn vật, tạo vật và con người tương sinh trong thế giới này. Và cũng hoàn toàn có thể xuất phát từ đời sống văn hóa tín ngưỡng Tô-tem hay tín ngưỡng phồn thực phương Đông.
2. Cảm thụ thiên nhiên trong văn chương trung đại:
a. Vì những địa thế căn cứ trên, thiên nhiên không tách khỏi con người như một khách thể trong văn chương. con người cảm thụ thiên nhiên như thể một chủ thể. Con người đã gán cho thiên nhiên những phẩm chất, thuộc tính của chính mình. Thiên nhiên không được mày mò với những giá trị tự thân, chưa thực sự là đối tượng hiện thực của văn học. Người ta tìm đến với thiên nhiên và xem thiên nhiên như thể một tư liệu để để ngụ tình hay giáo huấn đạo đức một cách không tự giác. Thu ăn măng trúc đông ăn giá Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao (Nguyễn Bỉnh Khiêm) Điều này khác với văn chương tân tiến. Văn chương tân tiến tôn trọng sự sống riêng của tạo vật thiên nhiên. Thiên nhiên được miêu tả như thể một khách thể.
b. Từ tư tưỏng và quan niệm trên, văn chương trung đại đã miêu tả thiên nhiên theo một bút pháp đặc biệt: không tả hình xác của tạo vật mà gợi tả linh hồn của thiên nhiên. Thiên nhiên trở thành ý niệm tượng trưng, tín hiệu tượng trưng, tiềm ẩn những cảm hứng, cái không thấy của con người. Thiên nhiên là nơi gởi gắm những tư tưởng, tình cảm hay triết lý của con người.
Xuân đến trăm hoa nở Xuân đi trăm hoa rụng … Đừng bảo xuân tàn hoa rụng hết Đêm qua sân trước một nhành mai (Mãn Giác Thiền sư) – Thiên nhiên có linh hồn nên cũng sang hèn, quân tử tiểu nhân như con người. Các nhà thơ xưa khước từ cái thấp hèn, những sự vật tầm thường nên thiên nhiên trong thơ họ luôn là những tạo vật cao sang. Các nhà thơ bầu bạn hay tri âm tri kỷ với thiên tao nhã, sang trọng như: “Sơn thủy yên hoa tuyết nguyệt phong” (Hồ Chí Minh). Họ tự ví mình như cốt cách phong độ của “Mai, lan, cúc, trúc” hay “Tùng, cúc, trúc, mai”. Quét trúc bước qua lòng suối Thưởng mai về đạp bóng trăng (Nguyễn Trãi) Hay: Nghêu ngao vui thú yên hà Mai là bạn cũ hạc là người thân trong gia đình (Nguyễn Du) – Họ đối lập thiên nhiên tao nhã với thiên nhiên phàm tục, tầm thường cũng là để đối lập họ với những kẻ tiểu nhân, phàm phu đắc thế: Phượng những tiếc cao diều hãy lượn Hoa thường hay héo cỏ thường tươi Hoặc: Đến trường đào mận ngạt chăn thông Quê cũ ưa làm chủ trúc thông (Nguyễn Trãi)
c. Do cảm thụ thiên nhiên như vậy, nên văn thơ có hai đặc tính:
– Thiên nhiên được cảm nhận và tái hiện một cách tinh vi như muốn mày mò linh hồn ẩn kín, bí mật của tạo vật. Thụy khởi khải song phi Bất tri xuân dĩ quy Nhất song bạch hồ điệp Phách phách sấn hoa phi dịch thơ: Ngủ dậy ngó song mây Xuân về vẫn chửa hay Song song đôi bướm trắng Phấp phới sấn hoa bay. (Xuân hiểu-Trần Nhân Tông) – Thiên nhiên trong thơ thường được phối màu thanh đạm, đường nét thanh tao; nhưng thấm chất sống ngồn ngộn tươi rói như thiên nhiên trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường đời thường. Đồng bằng nhô núi biếc Hình thế tựa diều bay Cầu vắt qua khe nước Chùa nằm tít đỉnh mây (Đề núi cánh diều-Lê Quý Đôn) Trăng giục chèo khua sóng Thanh vắng hứng càng say Sương dầm hoa tươi tốt Thu nhuộm núi hao gầy… (Dạ nguyệt hành chu-Lê Hưũ Trác) – Thiên nhiên luôn luôn được tái hiện bằng cảm xúc dạt dào, tình cảm lắng sâu của người làm thơ. Những vần thơ đã trích là một thí dụ. Đọc những vầng thơ của Trần Nhân Tông, Lê Quý Đôn, Lê Hữu Trác, ta như nghe thấy hơi thở nhịp điệu tâm hồn của những thi nhân ấy. Thơ của những thi nhân ấy là tâm hồn sáng láng, nhân cách cao cả, phong thái tự tại của chính họ giữa chốn đời bụi bặm bụi bờ này.
C.MỘT THẾ GIỚI NGHỆ THUẬT PHI THỜI GIAN: 1. Quan niệm thời gian:
a.
Con người thời cổ đại và trung đại chưa xem thời gian và không khí như những phạm trù trừu tượng. Thời ấy, người ta cảm nhận thời gian bằng sự trực cảm, bằng những tín hiệu không khí, bằng sự vận động của thiên nhiên và sự sống của con người. Bước đi của thời gian được theo dõi bằng thời tiết bốn mùa, bằng thời vụ nông tang, bằng sen tàn, cúc nở, bằng oanh vàng liễu biếc hay tiếng Đỗ quyên kêu.
Thuở đăng đồ mai chưa dạn gió Hỏi ngày về chỉ độ đào bông. Hay: Thuở lâm hành oanh chưa bén liễu Hỏi ngày về ước nẻo quyên ca. (Chinh phụ ngâm-Đặng Trần Côn)
b. Từ kinh nghiệm tay nghề trực cảm, người xưa có hai nhận thức về thời gian:
– Quan sát cận cảnh hằng ngày, nhận thức thời gian tuyến tính một đi không trở lại. Thời gian tuyến tính vận động mau lẹ, đầy hình ảnh, đầy sắc tố rõ ràng và giàu chất sống. Thời gian tuyến tính là thời gian của thế giới phàm tục – Quan sát thế giới từ xa, nhận thức thời gian tuần hòan qua sự tuần hòan của vũ trụ. Đây là quan niệm thời gian chu kỷ, thời gian quay tròn không đi mất, động mà tĩnh, ngưng đọng, phi thời gian. Thời gian chu kỷ là thời gian của cõi trời, cõi tiên, của thế giới thanh cao bất tử. Trong hai quan niệm thời gian này, người xưa đa phần khuynh hướng về thời gian chu kỷ, họ nhận định rằng thời gian tuyến tính phục tùng thời gian chu kỷ. Vì vậy, cảnh trong thơ xưa nhìn chung là cảnh ngưng đọng, phi thời gian, sắc tố đạm bạc giàu ý nghĩa hình tượng triết lý hơn là hiện thực.
2. Thời gian nghệ thuật và thẩm mỹ:
a. Trong truyện cổ, do cảm hứng thời gian tuyến tính và chu kỷ song hành, nên diễn biến thường có mô-típ: con người từ cõi trần lên cõi tiên, rồi từ cõi tiên trở lại cõi trần, từ thời gian tuyến tính đi lên thời gian chu ky rồi quay về thời gian tuyến tính. Truyện Từ Thức lên tiên sống với thế giới phi thời gian, sau đó trở về lại cõi trần và thấy trăm năm đã trôi qua.
b. Trong thơ ca cổ xưa, những nhà thơ cũng cấu tứ theo hai ý niệm thời gian như vậy. Bài Hoàng Hạc lâu của Thôi Hiệu xác định điều đó: Hạc vàng ai cưỡi đi đâu Mà nay Hòang hạc riêng lầu còn trơ Hạc vàng bay mất từ xưa Ngàn năm mây trắng giờ đây còn bay (Tản Đà dịch) Trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm thời gian chu kỷ ngưng đọng diễn đạt lối sống nhàn tản, bất hòa với cõi nhân gian thế thái: Thu ăn măng trúc đông ăn giá Xuân tắm hồ sen hạ tắm ao Hoặc: Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ Người khôn người đến chốn lao xao Trong thơ Nguyễn Khuyến, thời gian hầu như tĩnh tại đồng hiện, con người như đóng khung trong thời gian lắm sắc màu lòe lọet, nhịp điệu trì trệ ấy mà cảm nghe sự bất lực của một kẻ sĩ vong quốc: Năm gian nhà cỏ thấp le te Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt Làn ao lóng lánh bóng trăng loe (Thu ẩm)
D. QUAN NIỆM CON NGƯỜI TRONG VĂN CHƯƠNG TRUNG ĐẠI:
1. Con người vũ trụ:
a. Thời trung đại, con người và TN tạo vật được nhìn nhận là một khối thống nhất. Con người là một tiểu vũ trụ luôn tìm về hội nhập cùng đại vũ trụ. Con người vì thế luôn quan hệ với vũ trụ. – Chính quan niệm này đã chi phối quan niệm nghệ thuật và thẩm mỹ về con người trong văn chương: con người vũ trụ. – Con người vũ trụ thể hiện qua một thi đề phổ biến của thơ trữ tình: con người giao cảm, đối diện đàm tâm với tạo vật vũ trụ, có kích thước vũ trụ. + Con người khi gặp oan khuất, chỉ có trời đất thấu hiểu. Xanh kia thăm thẳm từng trên Vì ai thiết kế xây dựng cho nên vì thế nỗi này (Chinh phụ ngâm-Đặng Trần Côn) + Khi thề nguyền keo sơn gắn bó thì núi sông chứng giám lòng thành thủy chung. Khi xử thế lánh đục tìm trong, vong bần lạc đạo, con người tìm về chốn lâm tuyền, cùng bầu bạn với gió trăng. Khi nhập thế thì rồng mây gặp hội. + Tầm vóc con người được đo theo chiều kích sông núi: Hoành sóc giang sơn cáp kỉ thu Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu (Thuật Hòai-Phạm Ngũ Lão) Hay: Vòng trời đất dọc ngang ngang dọc Nợ tang bồng vay trả trả vay Chí làm trai nam bắc đông tây Cho phỉ sức vẫy vùng trong bốn bể (Nguyễn Cổng Trứ) + Người đẹp là người sánh ngang với sự hòan mỹ của vũ trụ và khiến trời đất cũng ghét ghen: Làn thu thủy nét xuân sơn Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh (Kiều- Nguyễn Du) Hoặc: Chìm đáy nước cá lờ đờ lặng Lửng sống lưng trời nhạn ngẩn ngơ sa (Cung óan ngâm-Nguyễn Gia Thiều)
b. Con người vũ trụ luôn ứng xử theo quy luật tuần hòan của vũ trụ, âm dương tiêu trưởng. Tư tưỏng đó là thiên mệnh. Thấm nhuần tư tưởng trên, nên người quân tử “xuất xư”, “hành tàng” một cách ung dung thanh thản: gặp tai biến không lo sợ ngại sợ sầu não, gặp vận may không vui mừng đắc chí. Họ luôn sống theo khái niệm “Thời”, theo qui luật: bĩ tắc thái, cùng tắc thông. Trong văn chương xưa, ta thường thấy hình ảnh con người sống theo đạo trời, bước đi cùng tạo hóa. Họ khoan thai, ung dung, hòa tâm hồn vào thiên nhiên; thậm chí muốn nhập hẳn vào vũ trụ:
Trên đồi có thông Muôn dặm biếc mông lung Ta thảnh thơi nằm ngủ bên trong (Nguyễn Trãi)
2. Con người đạo đức:
a. Thời cổ-trung đại, Người ta chưa phân biệt được tâm và vật. người ta gán tâm cho vật. Vạn vật khách quan đều có tính chủ thể. Thời gian, không khí đều có xấu tốt, độc lành. Tòan bộ xã hội được nhìn nhận trong một khối mạng lưới hệ thống tôn giáo – đạo đức nhất định tùy theo từng khu vực văn hóa.
b. Văn chương theo đấy mà phản ánh xã hội không phải ở bình diện khách quan mà đa phần theo quan niệm đạo đức, luân lý. Nhân loại phân hóa thành hai cực đạo đức và phi đạo đức. Nhân vật trong tiểu thuyết cũng phân hóa thành hai tuyến: thiện và ác, chính và tà, trung và nịnh, quân tử và tiểu nhân. Chủ đề đạo đức, khuynh hướng giáo huấn có tính phổ biến đối với nhiều chủng loại tiêu thuyết, cổ tích thời trung đại: Trai thời trung hiếu làm đầu Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình. (Nguyễn Đình Chiểu)
c. Văn chương không nhằm mục đích mục tiêu nhận thức hiện thực mà chỉ để chuyên chở đạo lý, đấu tranh cho đạo lý. Chức năng giáo dục của văn học được đặt lên số 1. Vì vậy, Các truyện Nôm đều kết thúc có hậu. Văn chương gần như thể minh họa cho đạo đức, xác định triết lý: Ở hiền gặp lành, ở ác gặp dữ; khuyên con người tích thiện, hành thiện.
Ai ơi lẳng lặng mà nghe Dữ răn việc trước, lành dè thân sau (Nguyễn Đình Chiểu) Hay: Thiện căn ở tại lòng ta Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài (Nguyễn Du)
d. Nhìn chung, con người trung đại quan niệm thế giới có tính chất lưỡng nguyên. Họ nhận định rằng, cõi trần gian tội lỗi và cõi trời cao cả thánh thiện. Hướng về cao cả, thánh thiện; nên văn chương thường thiên về nét trẻ đẹp phi vật chất, phi tính dục, phi thân xác. Hình tượng văn học đa phần được xây dựng bằng thị giác, thính gíác. Hình tượng vị giác, nhất là xúc gíac bị xem là thô tục, phi mỹ học.
3. Con người phi thành viên:
a. Trong văn học thời trung đại, con người thành viên không được quan niệm rạch ròi và xây dựng thành một hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ. Đây là một vấn đề có cơ sở xã hội của nó. Xã hội phong kiến, về phương diện kinh tế tài chính, không nhờ vào nền tảng thành viên. Do vậy, con người không được nhìn nhận như một thành viên thành viên ý thức. Giá trị thành viên không được xem xét từ bản thân phẩm chất thành viên mà ở vai trò của thành viên trong quan hệ giai tầng.
b. Chính vì thế, trong văn chương, từ ứng xử đến tâm tư; từ tình yêu đôi lứa đến tình yêu nước,… tất cả đều theo một chuẩn mực chung của đẳng cấp. – Nhân vât trong những truyện Nôm đều là những nhân vật sắm vai, nghĩa là họ diễn những vai trò mà xã hội giao cho với những nghi thức áp đặt bên phía ngoài. – Tình yêu cũng đầy nghi thức. Tình yêu kị sĩ, tình yêu của giai nhân tài tử đều có những nghi thức riêng.
c. Như vậy, thời phong kiến trung đại, con người thành viên không được giải phóng về nhiều phương diện. Con người sống đồng trục, đồng dạng về tư tưởng tình cảm. Con người xuất hiện trong văn chương với quan hệ tình và nghĩa; nhưng không còn màu săc thành viên.
d. Từ đó, những thủ pháp nghệ thuật và thẩm mỹ miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm cũng tương tự như nhau. Các nhà văn thường sử dụng hành vi bên phía ngoài và những tín hiệu thân xác để diễn tả tâm tư nhân vật. Trần Hưng Đạo giận quân xâm lược thì “nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa”. Kiều Nguyệt Nga thủy chung với Lục Vân Tiên thì họa hình người mình yêu mà mang theo trên đường công Phiên. Thúy Kiều lo nghĩ, nhớ thương đến héo hon, sầu não thì “khi vò chín khúc, khi chau đôi mày”.
4. Con người ý thức:
a. Những vấn đề quan niệm về con người trình bày ở trên là xét về đại thể, xét trong một giai đọan văn học từ thế kỉ X-đầu thế kỉ XVIII. Trong thực tiễn đời sống văn học, ở tác giả này, ở tác phẩm kia không phải là không còn con người thành viên ý thức về cái tôi của tớ. Nhất là ở giai đọan thời điểm cuối thế kỷ XVIII.
b. Xã hội phong kiến Việt Nam thời điểm cuối thế kỷ XVIII rơi vào tình trạng khủng hỏang sâu sắc. Mọi chân giá trị của xã hội bị đảo lộn hay băng hoại. Đây cũng là thời đại khởi nghĩa của nông dân. Chính từ điều kiện xã hội ấy, ý thức thành viên khởi đầu trỗi dậy. Con người thành viên cảm thấy bị trói buộc nặng nề phi lý của đạo lý, của lễ giáo phong kiến, của khối mạng lưới hệ thống ước lệ thẩm mỹ phong kiến.
c. Trong đời sống văn học, nhiều tác phẩm có tính chất phản phong xuất hiện như Cung óan ngâm khúc, Truyện Kiều; nhiều tác giả dõng dạc xác định cái tôi của tớ như Hồ Xuân Hương, Phạm Thái, Cao Bá Quát, Nguyễn Công Trứ,…
c1 – Có thể đơn cử thơ Hồ Xuân Hưong để minh chứng cho điều đã nói ở trên. Hồ Xuân Hương là nữ sĩ đã đưa cái tôi của tớ vào thơ, đã trưng ra đậm cá tính nổi lọan trên những trang viết của tớ. Hồ Xuân Hương đã làm vỡ tung tung khối mạng lưới hệ thống ước lệ nghiêm ngặt của văn học trung đại. Trong thơ Hồ Xuân Hương, những gì gọi là hiền nhân quân tử đều bị phàm tục hóa, đời thường hóa. Họ cũng chẳng sang quý gì mà cũng mỏi gối chồn chân, đã mỏi gối chồn chân nhưng vẫn cố trèo “Đèo Ba dội”, cũng mụ mị ngắm nhìn và thưởng thức “Cá giếc le te lội giữa dòng”, cũng: Trai đu gối hạc lom khom cật Gái uốn sống lưng ong ngữa ngữa lòng. (Đánh đu) Hồ Xuân Hương đã lên tiếng đòi hỏi niềm sung sướng thành viên, niềm sung sướng cho những người dân phụ nữ “Làm lẽ”. Nữ sĩ đã đem niềm sung sướng ấy mà xô lệch cái thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ trang nghiêm, đạo mạo của những đấng, bậc Hán học; để xác định một chất nhân văn mới, một hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ mới cho thơ. Qủa cau nho nhỏ miếng trầu hôi Này của Xuân Hương đã quệt rồi Có phải duyên nhau thì thắm lại Đừng xanh như lá bạc như vôi. (Mời trầu) Hồ Xuân Hương đã lấy trực cảm nghệ thuật và thẩm mỹ mà mày mò và tái hiện tạo vật thế giới, xây hình thành một vũ trụ thơ ca ngồn ngộn sắc màu, thanh âm, đường nét sống động, tươi rói sự sống. Đấy là một thế giới thể hiện trọn vẹn tình cảm của nữ sĩ: Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ Sau giận vì duyên để mỏm mòm Tài tử văn nhân ai đó tá ? Thân này đâu đã chịu già tom ! (Tự tình I)
c2- Cũng hoàn toàn có thể thấy ở thơ Nguyễn Công trứ con người thành viên ý thức. Nguyễn Công Trứ chủ trương hưởng lạc để xác định bản thể của thành viên. Hưởng lạc là sự việc tự xác định thành viên mình trong thời gian hữu hạn. Do vậy, ta hiểu vì sao nhà thơ không dùng khái niệm “Trăm năm” mà dùng “Ba vạn sáu nghìn ngày”. Nhưng nên phải thấy rõ, hưởng lạc của Nguyễn Công Trứ nằm trong phạm vi thể hiện cái tài tình của thành viên: “Bài ca ngất ngưỡng” hay:
Chen chúc lợi danh đà chán ngắt Cúc tùng phong nguyệt mới vui sao hoặc: Được mất dương dương người tái thượng Khen chê phơi phới ngọn đông phong
Nhìn chung, với Nguyễn Công Trứ, ý thức thành viên được xác định với ba phạm trù: công danh sự nghiệp, cái nhàn hưởng lạc và cái ta hơn người, cái riêng tư tự hào, tự cho là đủ. Tất cả tạo nên một con ngươi thành viên trong thơ hòa giải và hợp lý, tự tin, phong lưu, tự do, đứng trên mọi sự tính tóan được mất khen chê. Đấy là bước phát triển cao nhấy của ý thức thành viên mang nội dung phong phú, hòa giải và hợp lý trong văn học Việt Nam thời trung đại.
Clip Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào ?
Bạn vừa tham khảo tài liệu Với Một số hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về Review Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào tiên tiến nhất
Chia Sẻ Link Cập nhật Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào miễn phí
Heros đang tìm một số trong những Chia Sẻ Link Down Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào miễn phí.
Giải đáp thắc mắc về Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào
Nếu sau khi đọc nội dung bài viết Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào vẫn chưa hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha
#Văn #học #trung #đại #có #những #đặc #điểm #lớn #về #nghệ #thuật #nào – Văn học trung đại có những đặc điểm lớn về nghệ thuật và thẩm mỹ nào – 2022-03-04 11:46:13